Schetsen voor De bladzij en de werkelijkheid

De bladzij en de werkelijkheid

Documentaire over vertaler en schrijver August Willemsen.

Regie Frederieke Jochems

Productie Franjo Studio Amsterdam

​

‘Bij herlezing van Braziliaanse brieven trof me hoe fris dat proza nog steeds is’.

Sylvia Witteman, De Volkskrant, 5-4-2019

​

‘Ontroerende, spannende en vaak uiterst vermakelijke stukken ... meeslepend debuut,

geschreven op een verleidelijk persoonlijke manier’.

Over ‘Braziliaanse brieven’ uit juryrapport bij de Lucy B. en C.W. van der Hoogtprijs 1986,

onder voorzitterschap van Adriaan van Dis.

August Willemsen (1936-2007) was een vertaler Portugees die de gedichten van Fernando Pessoa en Carlos Drummond de Andrade ontsloot voor het Nederlandse taalgebied. In 2022, vijftien jaar na zijn dood, is het tijd om de eminente vertaler, essayist, schrijver en acteur opnieuw in de schijnwerpers te zetten. De documentaire ‘De bladzij en de werkelijkheid’ zal uitgebracht worden, tegelijk met de heruitgave van de bestseller ‘Braziliaanse brieven’ in Nederland en de Portugese vertaling van dit boek in Brazilië.

Gedreven door een fascinatie voor Portugese taal en Braziliaanse literatuur, reisde vertaler August Willemsen vaak naar Brazilië. Hij werd gegrepen door de taal van de klassieker ‘De Binnenlanden’ van Euclides da Cunha en verlangde ernaar het landschap in de realiteit te ervaren. Tijdens zijn reizen (tussen 1967 en 1984) doet hij meeslepend verslag van zijn belevenissen in het ongeëvenaarde ‘Braziliaanse brieven’ (1985), zijn schrijversdebuut. Deze brieven zijn tijdloos door de literaire zeggingskracht waarmee hij zijn confrontaties verwoordt. Het contact met en tegelijk afstand tot het land vol tegenstrijdigheden doet iets fundamenteels met hem. Deze brievenroman inspireert filmmaker Frederieke Jochems hem achterna te reizen en te onderzoeken wat hem trok naar dit immense land – en wat hij hier ontvluchtte. Huist er een Braziliaanse ziel in de charmante literator? In ‘De bladzij en de werkelijkheid’ is August Willemsens’ portret opgebouwd uit beelden van Amsterdam, de Bijlmer waar hij woonde en vooral Brazilië, verweven met brieffragmenten en magistrale televisieoptredens. Zijn complexe relaties met vrouwen, vrienden en enige dochter worden blootgelegd in hun getuigenissen met een niet aflatende loyaliteit voor ‘hun Guus’. De spanning in zijn haat-liefde verhouding tot Brazilië wordt voelbaar in zijn hartstocht voor taal, literatuur, muziek en daar tegenover zijn neiging tot zelfdestructie. Met ‘graphic novel’ stijlelementen wordt in de film recht gedaan aan de extremen die zijn leven kenmerkten.

​

‘Soms heb ik het gevoel dat ik maar een klein stapje hoef te doen om aan de andere kant te komen, de kant van de Brazilianen; er zijn momenten geweest dat ik dacht deel te hebben aan het on-ommuurde, handtastelijke leven, en daar voelde ik me zeer wel bij’ (uit Braziliaanse brieven)

​

Met: Marie Roelofsen, Noor Hulskamp, Bauke Marinus, Paul Roelofsen, Kees Hin, Marian Plug, Edith Sont, Peter Nijssen, Maarten Asscher, Francine Stoffels, Sergio Zalis, Wladimir Weltmann, Carlos Lagoeiro, Antonio Torres, Samia Moraes Zazar, Joao Batista en Roos Willemsen.

Crew o.a.: Andras Hamelberg (camera), Carla van der Meijs (geluid) Jan Ketelaars (montage), Sandra van Beek (research), Joris Kleverlaan (uitvoerende productie) trio Acai (muziek), Frede Tizzot (graphic design), Amos Mulder (animaties en titels), Max Frick (sound design) en Ben Kremer (advies).

​

Lengte: 80 minuten – Format - HD, kleur en zwart wit, DCP - Genre (experimentele) documentaire - Uitbreng november 2022

Fondsen: Nederlands Filmfonds, Prins Bernhard Cultuurfonds

Partners: Stichting Het Nieuwe Zuiden, Uitgeverij De Arbeiderspers, Stichting August Willemsen,

Arte e Letra, ZNZ producties 

Frederieke Jochems (Schiedam, 1961) studeerde experimentele film aan de State University of New York at Binghamton, culturele antropologie aan de UvA en visuele communicatie aan de Rijksakademie van beeldende kunsten te Amsterdam.  Zij maakte o.a. de documentaires: ‘Zout zoet’ (2005) - ‘Edith Stein, Echt en de waarheid’ (2007) - ‘I love art’ (2009) - ‘De zichtbare denker’ (2011) - ‘Stormen in het Nieuwe Land’ (2012) - ‘Militairen in de Mijnstreek’ (2013) - ‘Gevangen in Schoonheid’ (2016). Zij is tevens fotograaf, directeur van Stichting Het Nieuwe Zuiden en docent aan de Dutch Filmers Academy.

​

​