August Willemsen, de bladzij en de werkelijkheid

Documentaire over vertaler en schrijver August Willemsen

 

Regie Frederieke Jochems

Productie Franjo Studio Amsterdam

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

 

 

 

 

 

 

 

 

 

August Willemsen (1936-2007) was een vertaler Portugees die onder andere de gedichten van Fernando Pessoa en Carlos Drummond de Andrade ontsloot voor het Nederlandse taalgebied. In 2022, vijftien jaar na zijn dood, is het hoog tijd om de eminente vertaler, essayist, schrijver en acteur weer in de schijnwerpers te zetten: De film komt uit met de heruitgave van de bestseller Braziliaanse brieven in Nederland en de Portugese vertaling, Cartas Brasileiras, in Brazilië.

 

Gedreven door een fascinatie voor Portugese taal en Braziliaanse literatuur, reisde Willemsen vaak naar Brazilië̈. Hij was gegrepen door de klassieker De Binnenlanden van Euclides da Cunha en verlangde ernaar het landschap te ervaren in de realiteit. Tijdens zijn reizen 1967-1984 doet hij meeslepend verslag van zijn belevenissen in het ongeëvenaarde boek Braziliaanse brieven (1985), zijn schrijvers’ debuut. De brieven zijn tijdloos door de literaire zeggingskracht waarmee hij zijn confrontaties verwoordt. Het contact met en tegelijk afstand tot het land vol tegenstrijdigheden doet iets fundamenteels met hem. De brievenroman inspireert filmmaker Frederieke Jochems hem achterna te reizen en te onderzoeken wat hem trok naar dit immense land – en wat hij hier ontvluchtte. Huist er een Braziliaanse ziel in de charmante literator? In August Willemsen, de bladzij en de werkelijkheid is zijn karakter opgebouwd uit beelden van de Bijlmermeer waar hij woonde en Brazilië, verweven met brieffragmenten en magistrale televisieoptredens. Zijn complexe relaties met vrouwen, vrienden en dochter worden blootgelegd in hun getuigenissen met een niet aflatende loyaliteit voor ‘hun’ Guus. De spanning in zijn haat-liefde verhouding tot Brazilië wordt voelbaar in zijn hartstocht voor taal, literatuur, muziek en daar tegenover zijn neiging tot zelfdestructie. Met graphic novel animaties worden de extremen die zijn leven kenmerkten uitgebeeld.

 

‘Soms heb ik het gevoel dat ik maar een klein stapje hoef te doen om aan de andere kant te komen, de kant van de Brazilianen; er zijn momenten geweest dat ik dacht deel te hebben aan het on-ommuurde, handtastelijke leven, en daar voelde ik me zeer wel bij’ (uit Braziliaanse brieven)

​

Met: Marie Roelofsen, Noor Hulskamp, Bauke Marinus, Paul Roelofsen, Kees Hin, Marian Plug, Edith Sont, Peter Nijssen, Maarten Asscher, Francine Stoffels, Sergio Zalis, Wladimir Weltmann, Carlos Lagoeiro, Antonio Torres, Samia Moraes Zazar, Roos Willemsen.

​

Andras Hamelberg, camera; Carla van der Meijs, geluid; Jan Ketelaars, montage; Sandra van Beek, research; Joris Kleverlaan, productie Brazilië; Ben Kremer, coaching; Trio Açai, Daniel Cross, Rosa Ensemble, muziek; Frede Tizzot, graphics en illustraties; Amos Mulder, visuals en animaties; Reinout de Geest, color grading; Max Frick, sound design; Ruud de Bruijn, postproductie; Frederieke Jochems, scenario, regie en productie.

 

Frederieke Jochems (Schiedam, 1961), studeerde experimentele film aan de State University of New York at Binghamton, culturele antropologie aan de Universiteit van Amsterdam en visuele communicatie aan de Rijksakademie van beeldende kunsten te Amsterdam.  Zij maakte onder meer de documentaires: ‘Zout zoet’ (2005) - ‘Edith Stein, Echt en de waarheid’ (2007) - ‘I love art’ (2009) - ‘Marjolijn Februari, de zichtbare denker’ (2011) - ‘Stormen in het Nieuwe Land’ (2012) - ‘Militairen in de Mijnstreek’ (2013) - ‘Gevangen in Schoonheid’ (2016). Ze is daarbij ook fotograaf, directeur van Stichting Het Nieuwe Zuiden en docent aan de NAVB - Dutch Filmers Academy.

 

Franjo Studio, 2e van der Helststraat 41, 1073 AH Amsterdam, 020-4702577   –    06.10136957

www.franjo.nl  studio@franjo.nl

 

78 min.; Format HD, kleur en zwart wit, DCP, genre experimentele documentaire 

Gefinancierd door Nederlands Filmfonds, Prins Bernhard Cultuurfonds en Crowdfunding via Stichting Het Nieuwe Zuiden en het Amsterdams Fonds voor de Kunst. En samen met partners: Stichting Het Nieuwe Zuiden, Uitgeverij De Arbeiderspers, Stichting August Willemsen en Arte e Letra Curitiba.

​

​

​

‘Bij herlezing van Braziliaanse brieven trof me hoe fris dat proza nog steeds is’.

Sylvia Witteman, De Volkskrant, 5-4-2019

​

‘Ontroerende, spannende en vaak uiterst vermakelijke stukken ... meeslepend debuut,

geschreven op een verleidelijk persoonlijke manier’.

Over ‘Braziliaanse brieven’ uit juryrapport bij de Lucy B. en C.W. van der Hoogtprijs 1986,

onder voorzitterschap van Adriaan van Dis.

 

 

 

 

 

​

 

 

 

 

​